Zamknięcie roku 2022. Sprawozdanie z płatności na rzecz administracji publicznej

Zagadnienia związane z raportowaniem informacji o płatnościach na rzecz administracji regulowane są w rozdziale 10, w artykułach od 41 do 48 Dyrektywy. Polskie przepisy dość wiernie transponują jej zapisy w rozdziale 6a ustawy o rachunkowości.

Podkreślić należy, iż takie jednostki działają przede wszystkim w krajach bogatych w zasoby naturalne (takie jak minerały, ropę, gaz ziemny i lasy pierwotne), zatem na raportowaniu skorzystają przede wszystkim rządy tych państw. Wdrożenie dyrektywy ułatwi bowiem wprowadzenie standardów EITI oraz zapewni lepszy dostęp do informacji ich obywatelom.

Do sporządzania sprawozdań z płatności na rzecz administracji publicznej zobowiązane są jednostki spełniające łącznie dwie grupy warunków (art. 63c):

1) dotyczące rodzaju prowadzonej działalności oraz

2) rozmiaru albo znaczenia w gospodarce. Sprawozdanie sporządzają jednostki prowadzące działalność w sektorze wydobywczym oraz eksploatację lasów pierwotnych.

Działalność w sektorze wydobywczym została zdefiniowana w ustawie przez podanie działów od 05 do 08 Polskiej Klasyfikacji Działalności. Działy te obejmują między innymi działalność w zakresie:

■wydobywania węgla kamiennego i brunatnego (lignitu),

■górnictwa ropy naftowej i gazu ziemnego,

■wydobywania żwiru i piasku, gliny i kaolinu,

■wydobywania minerałów dla przemysłu chemicznego oraz do produkcji nawozów,

■wydobywanie torfu,

■górnictwa rud żelaza i pozostałych rud metali nieżelaznych,

■wydobywania kamieni ozdobnych oraz kamienia dla potrzeb budownictwa, skał wapiennych, gipsu, kredy i łupków,

■wydobywania soli.

Natomiast eksploatacja lasów pierwotnych jest działalnością bardzo rzadko prowadzoną, co wynika z ich definicji. Jako lasy pierwotne w ustawie zdefiniowano „las z gatunkami rodzimymi, gdzie nie istnieją wyraźnie widoczne ślady działalności człowieka, a procesy ekologiczne nie zostały w istotny sposób zaburzone”. Zgodnie z opinią Ministerstwa Środowiska, lasy wykorzystywane gospodarczo w Polsce nie stanowią lasów pierwotnych. Za takie uznać można lasy w granicach niektórych parków narodowych lub rezerwatów – te jednak nie są eksploatowane w celu pozyskania drewna. Oznacza to, że w Polsce żadna jednostka nie będzie sporządzać sprawozdania w zakresie eksploatacji lasów pierwotnych.

Druga grupa kryteriów ma na celu obciążenie obowiązkiem przygotowania nowego sprawozdania jedynie podmiotów dużych lub w inny sposób znaczących. Oznacza to, iż sprawozdanie powinny sporządzać:

1) jednostki zainteresowania publicznego, wymienione w art. 3 ust. 1e pkt 1–6 UOR, a określane mianem jednostek zainteresowania publicznego w ustawie o biegłych rewidentach; będące jednocześnie spółką kapitałową, spółką komandytowo-akcyjną lub taką spółką jawną lub komandytową, której wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej,

2) duże, czyli będące spółką kapitałową, spółką komandytowo-akcyjną lub taką spółką jawną lub komandytową, której wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej, pod warunkiem że w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok przekroczą co najmniej dwie z następujących trzech wielkości:

a) 85.000.000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,

b) 170.000.000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,

c) 250 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.

Należy podkreślić, iż do sporządzania sprawozda-nia są zobligowane powyższe jednostki, jeśli ich płatności dokonane w formie pieniężnej lub w naturze na rzecz administracji publicznych przekraczają minimalną wartość, czyli 424,7 tys. zł.

Jednostki sporządzające omawiane sprawozdanie przedstawiają płatności na rzecz administracji publicznej. Należy przez nią rozumieć:

a) w Polsce: ograny administracji rządowej oraz samorządowej,

b) w pozostałych państwach: organy administracji rządowej, regionalnej oraz lokalnej,

c) a ponadto: jednostki nadzorowane lub kontrolowane przez te organy (w tym przedsiębiorstwa państwowe).

W zakresie sprawozdania mieszczą się tylko zrealizowane transakcje. Sprawozdanie jest więc sporządzane zgodnie z zasadą kasową, z zastrzeżeniem płatności dokonywanych w naturze. Rządy niektórych państw udzielają koncesji na wydobycie pod warunkiem przekazywania określonego udziału w wydobyciu w naturze, a nie w pieniądzu. Zatem płatności przekazane w naturze także podlegają ujęciu w sprawozdaniu. Tytuły płatności podlegających raportowaniu zawierają kompletną listę możliwych płatności przedsiębiorstw wydobywających surowce mineralne i obejmują:

a) należności z tytułu produkcji;

b) podatków pobieranych od dochodu, produkcji lub zysków spółek, z wyłączeniem podatku od konsumpcji, takiego jak podatek od towarów i usług, podatku dochodowego od osób fizycznych lub podatku od sprzedaży;

c) tantiemy;

d) dywidendy;

e) opłaty koncesyjne oraz premie za odkrycie i produkcję;

f) opłaty licencyjne, opłaty dzierżawne, opłaty za rozpoczęcie działalności oraz innych świadczeń z tytułu przyznania licencji lub koncesji;

g) płatności za ulepszenia w zakresie infrastruktury.

Przykład objaśnienia

Opłaty koncesyjne oraz premie za odkrycie i produkcję – do tej kategorii płatności na rzecz administracji publicznej zaliczono wynagrodzenie za ustanowienie użytkowania górniczego oraz opłaty eksploatacyjne za wydobytą kopalinę.

Przykład objaśnienia

Inne opłaty i świadczenia z tytułu przyznania koncesji. Opłaty ujawnione w niniejszym Sprawozdaniu stanowią opłaty za:

■wieczyste użytkowanie gruntów,

■wyłączenie gruntów rolnych na cele nierolnicze,

■emisję substancji do powietrza – zrzut wód kopalniano-technologicznych,

■odprowadzanie ścieków i wód opadowych,

■dozór techniczny i badanie maszyn.

Przykład objaśnienia

Płatności za ulepszenia infrastruktury ujawniane w Sprawozdaniu obejmują budowę dróg i mostów, nieprzeznaczonych do używania w działalności wydobywczej.

W sprawozdaniu z płatności wykazuje się, w odniesieniu do danego roku obrotowego, następujące informacje:

1) łączną kwotę płatności dokonanych na rzecz administracji publicznej danego państwa, z podziałem na płatności na rzecz odpowiednich szczebli administracji publicznej;

2) łączną kwotę płatności z podziałem na tytuły wskazane wyżej dokonanych na rzecz odpowiedniego szczebla administracji publicznej danego państwa;

3) w przypadku gdy płatności zostały przypisane przez jednostkę do określonego projektu – łączną kwotę dokonanych płatności z tytułu poszczególnych projektów wraz z podziałem na tytuły płatności wskazane wyżej.

Jak wynika z art. 63f ust. 2 ustawy o rachunkowości, w sprawozdaniu powinny znaleźć się informacje o płatnościach w trzech przekrojach klasyfikacyjnych:

1) tytułów, wymienionych wcześniej;

2) krajów, a w danym kraju w przekroju poszczególnych szczebli administracji;

3) projektów, jeżeli płatności są przypisane do projektów.

Ustawa nakazuje przedstawiać te dane w dwóch nałożonych na siebie przekrojach, tzn. przedstawić kwoty płatności na rzecz szczebli administracji kolejnych państw w podziale na tytuły oraz w przekroju tytułów i projektów.

W sprawozdaniu z płatności można nie uwzględniać pojedynczych płatności lub sum płatności powiązanych, niższych od 424.700 zł. Płatności lub rodzaje działalności nie mogą być sztucznie dzielone lub agregowane w celu uniknięcia ich wykazywania w sprawozdaniu z płatności.

W przypadku dokonywania płatności w naturze, w sprawozdaniu z płatności wykazuje się ich wartość, jeżeli to możliwe – także w jednostkach naturalnych, wraz z podaniem sposobu jej ustalenia.

Sprawozdanie powinno mieć postać co najmniej dwóch tabel. Przedstawione dość obszerne objaśnienie charakteru i zawartości sprawozdania z płatności wynika z jego nowości w polskim systemie prawnym.

Przykład ze sprawozdania

Przykład ze sprawozdania

Jednostka będąca jednostką dominującą, która spełnia wymogi do sporządzania sprawozdania z płatności, sporządza skonsolidowane sprawozdanie z płatności.

Wymóg ten, jak wskazano, dotyczy też jednostki dominującej, jeżeli spełnia ona przesłanki co do formy prawnej i wielkości określone w art. 63f ust. 1 pkt 1 lub 2 i którakolwiek z jej jednostek zależnych jest jednostką działającą w przemyśle wydobywczym lub jednostką zajmującą się wyrębem lasów pierwotnych, a pojedyncza płatność lub suma płatności powiązanych dokonanych przez jej jednostkę zależną stanowiły w roku obrotowym co najmniej równowartość kwoty 424.700 zł.

Skonsolidowane sprawozdanie z płatności obejmuje dane jednostki dominującej i jednostek wszystkich szczebli zależnych od niej. Skonsolidowane sprawozdanie z płatności może nie obejmować danych jednostki, która nie została objęta konsolidacją na podstawie zwolnień określonych w art. 57 uor.

Należy pamiętać, iż jednostka będąca jednostką zależną może nie sporządzać sprawozdania z płatności, jeżeli jej jednostka dominująca mająca siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego sporządza skonsolidowane sprawozdanie z płatności zgodnie z przepisami prawa państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego, któremu podlega, a płatności dokonane przez tę jednostkę zależną na rzecz administracji publicznej są uwzględnione w tym skonsolidowanym sprawozdaniu z płatności.

Ze sporządzania sprawozdania skonsolidowanego może być też zwolniona jednostka będąca jednostką dominującą niższego szczebla. Jest to możliwe, gdy jej jednostka dominująca wyższego szczebla mająca siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego sporządza skonsolidowane sprawozdanie z płatności zgodnie z przepisami prawa państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego, któremu podlega, a płatności dokonane przez tę jednostkę dominującą niższego szczebla na rzecz administracji publicznej są uwzględnione w tym skonsolidowanym sprawozdaniu z płatności.

Zaznaczyć też należy, iż jednostki, które sporządzają i ogłaszają sprawozdanie z płatności lub skonsolidowane sprawozdanie z płatności zgodnie z przepisami prawa państwa spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego uznanych przez Komisję Europejską za równoważne z przepisami unijnymi, mogą nie stosować przepisów ustawy w zakresie sporządzania tych sprawozdań, pod warunkiem złożenia sprawozdania z płatności lub skonsolidowanego sprawozdania z płatności we właściwym rejestrze sądowym.

Jak wskazuje art. 63j uor, do sprawozdania z płatności i skonsolidowanego sprawozdania z płatności stosuje się odpowiednio przepisy art. 52 ust. 1 i 2, z tym że nie podpisuje ich osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych.

Oznacza to, iż sprawozdaniez płatności i skonsolidowane sprawozdanie z płatności sporządza się w postaci elektronicznej oraz opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Przygotowuje się je w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego.

Kierownik jednostki składa we właściwym rejestrze sądowym sprawozdanie z płatności na rzecz administracji publicznej lub skonsolidowane sprawozdanie z płatności na rzecz administracji publicznej, wraz z rocznym sprawozdaniem finansowym, w terminie 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego.